Czym są działania polityczne? /2

Wróćmy jednak do ustaleń i rozstrzygnięć etycznych. Od początku przyjmowano, że człowiek działa na podstawie swoich zdolności duchowych, czyli władz duszy (potentiae animae). Działa zatem na podstawie rozumu i woli. Dlatego zasady działania umieszczano w tych władzach. Platon uważał dość ambitnie, że rozum (umysł) powinien działać na zasadzie mądrości, która miałaby zawiadywać działaniami życiowymi człowieka. Ale Arystoteles zredukował te ambitne plany Platona i postawił na zwykły rozsądek, czyli roztropność rozumu. Dziś powiemy, że rozum działa rozsądnie i roztropnie dzięki myśleniu. To oznacza, że myślenie pozwala nam przeanalizować różne możliwości działania, jakie ma prowadzić do osiągnięcia zaplanowanego celu. Myślenie potrafi bowiem zestawiać i porównywać różne rzeczy lub działania, i na koniec dokonywać oceny skuteczności działania. Oczywiście chodzi na początku o działanie postulatywne i intencjonalne (dziś powiemy wirtualne), ale takie przemyślenie daje nam jakieś rozpoznanie możliwości działania. Cały ten proces myślowy jest nazywany namysłem (consilium).

Tomasz stwierdza, że namysł jest badaniem i dociekaniem rozumu, który osądza, co należy wybrać i zrobić. Namysł jest badaniem środków prowadzących do celu. Takie badanie dotyczy działań szczegółowych i przypadkowych. Otóż myślący rozum ma zdolność rozstrzygania i oceny poszczególnych działań, ponieważ zastanawia się nad działaniami, o których rozstrzyga i na tej podstawie wydaje swój sąd. Zarówno sam namysł jak i jego efekt w postaci sądu rozumu dotyczą rzeczy przygodnych, jakimi są nasze ludzkie działania. Skoro postulowane działania są niepewne lub wątpliwe, dlatego rozum przedstawia swój sąd po uprzednim badaniu i dociekaniu. Stąd w przypadku oceny ludzkich działań konieczny jest namysł. Wszystko to razem jest kwestią rozumowego myślenia. To właśnie myślenie posiada zdolność zestawiania i porównywania różnych rzeczy i spraw, i dzięki temu tworzy hierarchiczny porządek ocen i wartości. Bez myślenia nie byłoby możliwości namysłu. Możemy powiedzieć, że właśnie w tym wypadku myślenie sprawdza się jak najlepiej.

Oczywiście cały proces namysłu jest bezpośrednio związany z działaniem woli. Wola akceptuje kolejne etapy poprzez swoją zgodę i wybór. Dlatego aby w pełni zrozumieć proces namysłu, trzeba uwzględnić także kolejne działania woli. Tak naprawdę dopiero współdziałanie rozumu i woli wyjaśnia kwestię odpowiedniej oceny i akceptacji potrzebnych działań. Skoro namysł dotyczy tego, co należy zrobić, czyli dotyczy przyszłych działań, o których nie mamy jeszcze pewności i pełnej wiedzy, to zgoda i akceptacja woli ma tutaj duże znaczenie, gdyż nie pozwala prowadzić dociekań w nieskończoność. Dla działającego człowieka albo szerzej dla działającej grupy ludzi ma to ogromne znaczenia. Jednocześnie musimy zdawać sobie sprawę, że przy współpracy jest to konieczne.

Wszystko to razem pokazuje nam, że w przypadku wspólnych działań politycznych konieczne jest kierowanie się ustalonymi zasadami etycznymi, które przede wszystkim dotyczą skuteczności i realności działania. Konieczne są do namysłu roztropność i rozsądek, potrzebna jest sprawiedliwość przy organizacji udziału we współpracy, a na koniec oceny ekonomicznej całego przedsięwzięcia. Ale również niezbędny jest umiar w korzystaniu z różnych narzędzi i środków produkcji. Dlatego nie wolno puszczać działania politycznego na żywioł. Wszystko powinno być przemyślane i przewidziane.

Namysł nad przyszłym działaniem zaprowadza jeszcze jeden ważny element. Chodzi o ustalenie porządku i organizacji całego procesu działania. W działaniach politycznych mamy na ogół do czynienia ze złożonymi procesami działania. Określenie porządku, czyli kolejności podejmowanych działań ma ogromne znaczenie dla końcowego efektu w postaci skuteczności. W polityce skuteczność działania stanowi pierwszorzędną sprawę. Ona zależy przede wszystkim od realności działania. Ludzkie działania muszą dokonywać się w ramach realnej rzeczywistości. Inaczej będziemy mieli do czynienia z działaniami pozornymi lub pozorowanymi.

Jeżeli działania polityczne zależą wyłącznie od dowolnych pomysłów polityków, to życie polityczne zmierza prosto do kryzysu i anarchii prawnej. Niestety doświadczamy tego na własnej skórze. Najwyższy czas odmienić taką sytuację. Więc do dzieła obywatele !!!