Antropologia polityczna 2023 /8

17 Musimy więc odróżnić moralność od etyki, która jest ludzką wiedzą dotyczącą naszego działania (władz duszy, zasad i sposobów działania). Moralność nie jest również wiedzą prawniczą, chociaż znajdowała na ogół swój ekwiwalent i przekład właśnie w kodeksach prawnych. Prawo zawsze (od czasów rzymskich) trzymało się zasady sprawiedliwości (oddać każdemu to, co się mu należy). Natomiast moralność kieruje się troską i miłością, oddając kochanej osobie bezinteresowne dary (poświęcenie a nawet życie).

18 Dlatego moralne wychowanie może się dokonywać w osobowej wspólnocie, czyli przede wszystkim w kochającej rodzinie. Szkoła lub inne instytucje mogą nas nauczyć wiedzy etycznej albo sposobów postępowania objętych przepisami prawnymi, co jest oczywiście potrzebne dla sprawnego funkcjonowania w społeczeństwie, ale nie stanowi wychowania moralnego. 

19 Człowiek musi mieć świadomość, że jest osobą. Powinien zdawać sobie sprawę, co to dla niego oznacza i co to wyznacza dla jego działania. Człowiek nie może działać w zupełnie dowolny sposób. Jego działanie powinno być podporządkowane podmiotowym zasadom realności. Bo to realność i to realność egzystencjalna wyznacza i określa nasze działania istotowe (działania naturalne, czyli zgodne z naturą duchowo-cielesną). 

Skoro człowiek jest najpierw osobą, to powinien zadbać, żeby jego działania były osobowe. Tutaj chodzi przede wszystkim o nasze osobiste odniesienie do innych osób-ludzi i o nasze działania wobec nich. Jeżeli stracimy perspektywę życia i działania osobowego, to pozostaje nam perspektywa zmagania się z trudnościami życia codziennego i walka o przetrwanie. Taka perspektywa nie daje człowiekowi żadnej nadziei, czyniąc jego życie beznadziejnym, bo nie będzie sensu poświęcać się dla kogoś innego. Będziemy wtedy skazani na wykorzystywanie innych dla własnego interesu. Tak się dzieje w dzisiejszym świecie, skoro zupełnie zapomnieliśmy o osobowej podmiotowości człowieka, bo to nie służy finansowemu rozwojowi państwa i społeczeństwa. Dlatego rządzą nami interesy finansowe albo ideologiczne, a nie prawdziwa realność. Dziś handluje się możliwościami zysku a nie realną produkcją. Dopiero wojna może to zmienić.