SŁOWNIK ANTROPOLOGICZNY 17

58.Kontemplacja jest aktem naszej osoby jako podmiotowości istnienia. Kontemplacja jest aktem osobowej własności prawdy, która dysponuje odpowiednią mocą sprawczą. Akty kontemplacji są skierowane do naszego umysłu. Jeżeli umysł jest otwarty i zdolny przyjąć tę aktywność, to wtedy akt kontemplacji przyczynuje powstanie w umyśle słowa prawdy. Takie słowo prawdy stanowi dla umysłu zasadniczy impuls (czyli zasadę i napęd) do poznawania osobowej prawdziwości innych ludzi. W ten sposób doświadczamy prawdziwej realności, co pozwala nam uznać człowieka za realny byt. Dzięki słowu prawdy rozpoznajemy realność i uznajemy tę realność za coś prawdziwego. Prowadzi to do wiary w człowieka, wiary w osobę ludzką.

59.Sumienie (nazywane również prasumieniem w odróżnieniu od świadomości moralnej) również jest aktem osoby. Sumienie jest aktem sprawianym przez osobową własność dobra. Osobowe dobro pobudzone przez relację miłości sprawia akty sumienia, które są skierowane do władzy woli. Jeśli akt sumienia dotrze do naszej woli, która będzie otwarta na jego przyjęcie, to wtedy rodzi się w niej czyn dobra, który z kolei ogarnia osobowe dobro drugiego człowieka. Czyn dobra stanowi afirmację osobowego dobra, co wymaga potwierdzenia odpowiednim działaniem zewnętrznym okazującym życzliwość i szacunek. Pojawiające się w woli czyny dobra są zasadniczym impulsem (zasadą i napędem) dla całej działalności woli. Z tych czynów dobra rodzi się usprawnienie woli do miłości (czyli do chcenia i pragnienia osobowego dobra). Bez czynów dobra i miłości wola staje się jedynie wolnością wyboru (liberum arbitrium). Wtedy człowiek zaczyna dowolnie wybierać różne rzeczy przypisując im jedynie wartość dobra. Za wartość możemy uznać dowolną rzecz, wystarczy, że nasze myślenie stawia tę rzecz ponad inne rzeczy.

60.Również upodobanie jest aktem osoby. Upodobanie jest aktem osobowej własności piękna. Osobowe piękno pod wpływem nawiązania relacji nadziei (zob. u Gogacza) uaktywnia swoją moc sprawczą i sprawia akty upodobania, które są skierowane do naszej uczuciowości. Uczuciowość jest władzą duchową funkcjonującą na granicy duszy i ciała. Gdy otworzymy naszą uczuciowość na akty upodobania, wtedy w tej władzy pojawia się przeżycie piękna, które dotyczy osobowego piękna drugiego człowieka albo w ogóle piękna innych istot żywych. Przeżywanie piękna jest bowiem powiązane z pięknem życia ożywiającego cielesność istot żywych. Takie przeżywanie piękna scala i porządkuje uczucia człowieka. Pojawia się wtedy uczucie radości i nadziei, które dotyczy ludzkiego życia.