Państwo jako system instytucjonalny /2

7.Jakie w związku z tym są prawa obywateli? Otóż są one mocno ograniczone. Jeśli jesteś lub chciałbyś być obywatelem danego państwa, to od razu podlegasz prawodawstwu tego państwa (systemowi prawnemu). To jasno oznacza, że jesteś poddanym władzy państwowej. Oczywiście państwo powinno gwarantować obywatelom swobodę działania, lecz tak się nie dzieje. Państwo i jego system prawny narzuca mniej lub więcej ograniczeń. To sprawia, że nigdzie nie ma całkowitej swobody działania.

8.Czy można więc mówić o dobru wspólnym w działalności państwa? Otóż jest to tylko polityczna mrzonka. Państwo, a już z pewnością państwo instytucjonalne, nie potrafi i nie jest w stanie zrealizować dobra wspólnego. Państwo co najwyżej realizuje mniejsze lub większe zło.

9.Gdzie zatem należy szukać dobra wspólnego? I tutaj trzeba jak najdalej uciekać od działalności instytucjonalnej. Natomiast filozofia realistyczna pokazuje nam, że trzeba się zwrócić ku wspólnocie osobowej i życiu wspólnotowemu. Taką wspólnotą osobową jest rodzina i to na gruncie rodzinnym należy poszukiwać realizacji dobra wspólnego.

10.Dobro wspólne nie jest efektem dowolnego działania człowieka. Dobro wspólne powstaje dzięki działaniom osobowym, ponieważ tylko działania osobowe dotyczą bezpośredniego osobowego dobra człowieka. Właśnie dobro osobowe jest czymś wspólnym dla wszystkich ludzi. Inne dobra – czy to materialne, czy duchowe – wyznaczają i stanowią jedynie indywidualny pożytek lub interes danego człowieka. Stają się tylko własnością indywidualną chronioną przez prawo własności (prawo autorskie lub patentowe).

11.Dobro wspólne jest osiągane dzięki realnym działaniom. Natomiast działania instytucjonalne nie są w pełni realne. W dużej części są to działania możliwościowe, które tworzą jakąś sferę możliwości (możliwości działania). Działania realne muszą tworzyć i wytwarzać coś realnego (potocznie kojarzymy to z produkcją). Wszystko jedno, czy będą to dobra materialne, czy dobra duchowe.

12.Realne dobra są to dobra, które służą człowiekowi do rozwoju życia (zaspokojenia potrzeb życiowych) oraz do rozwoju duchowego, czyli tworzenia wartości duchowych (na rzecz szeroko rozumianej kultury). Realne dobra nie kreują więc nowych potrzeb życiowych, ani nie kreują wymyślonych wartości kulturowych. Takich pomysłów dotyczy ludzkie myślenie, które tworzy jedynie przeróżne możliwości działania (często niczemu nie służące). Możliwości działania nie są czymś realnym. Możliwość nigdy nie stanie się realnością.